Herbata po japońsku
Herbata zielona to napój, który zdobył serca ludzi na całym świecie, jednak nigdzie nie ma tak głębokiego znaczenia jak w Japonii. Herbata po japońsku to nie tylko sam napar, ale także filozofia, ceremonia i sztuka, które przenikają się nawzajem, tworząc niezwykłe doświadczenie dla ciała i ducha.
Herbatę znamy wszyscy, ale w Polsce popularna jest głównie czarna herbata. Natomiast zielona herbata nie jest jeszcze tak bardzo rozpowszechniona. Niewiele osób wie, jak prawidłowo się parzy zieloną herbatę, czy tę herbatę można zalewać wrzątkiem i czy napar zawsze musi mieć posmak glonów.
Dla tych, którzy pragną zgłębić tajniki japońskiej herbaty znajdziemy coraz więcej miejsc, w których można jej spróbować i w których herbata jest ważnym elementem. Przykładem są Klekotki SPA & Resort, gdzie na co dzień można skosztować autentycznej zielonej herbaty, a także kilka razy do roku uczestniczyć w wydarzeniach specjalnych, które przybliżają japońską kulturę.
Herbata zielona zdecydowane zasługuje na to, żeby ją poznać. Zapraszamy zatem do krótkiego kompendium o herbacie, którą pokochali Japończycy.
Historia japońskiej herbaty
Japońska tradycja picia herbaty (po japońsku herbata jest określana jako "cha") sięga IX wieku, kiedy to buddyjscy mnisi zaczęli sprowadzać zieloną herbatę z Chin. To oni wprowadzili do Japonii herbatę jako napój rytualny, który miał pomagać w medytacji. Z biegiem czasu picie herbaty stało się popularne wśród arystokracji i wojowników samurajów. W XIV wieku Sen no Rikyū, jeden z najbardziej wpływowych mistrzów herbaty, ukształtował ceremonię herbacianą w takiej formie, jaką znamy dzisiaj.
Japończycy spopularyzowali herbatę u siebie, ale ostateczny produkt różni się od tego sprzed kilkuset lat. Również dlatego, że opracowali swoją metodę obróbki liści parą wodną i udoskonalili jej uprawę, przykładowo wprowadzając zacienianie niektórych upraw. Herbata wyprodukowana w Japonii nie zawsze jest identyczna w smaku. Jest mnóstwo odmian cha, głównie różniących się smakiem, aromatem i kolorem. W kraju, z którego pochodzi herbata, czyli w Chinach, herbata jest nadal równie popularna, ale zielona herbata to domena Japonii, szczególnie z powodu wspomnianej wcześniej obróbki liści.
Zielona herbata w Japonii
Japonia słynie z różnych rodzajów zielonej herbaty, w tym najbardziej popularne to sencha, gyokuro, hojicha i matcha. Ale odmian cha jest o wiele więcej, niektóre powstają w bardzo ograniczonej ilości. Każdy rodzaj herbaty ma unikalny sposób obróbki liści, smak i sposób parzenia. Ważny jest też czas zbiorów cha. Odmiana senchy pochodząca z pierwszych zbiorów będzie zatem inna niż ta z późnego zbioru.
Herbatą szczególnie lubianą i na ciepło, i na zimno jest hojicha, czyli herbata zielona poddawana procesowi prażenia. W japońskich restauracjach i barach bardzo często podaje się ją bezpłatnie do posiłków. Innego rodzaju chętnie pijaną herbatą jest genmaicha, do której dodawany jest uprażony ryż.
Jednak najbardziej popularną cha jest ta w plastikowych butelkach, sprzedawana w licznych automatach i sklepach. Latem najbardziej smakuje mocno schłodzona, a zimą bardzo ciepła - i taką można kupić w Japonii na każdym rogu.
Jak produkowana jest zielona herbata?
Warto zauważyć, że zielona herbata powstaje z takiego samego krzewu, jak herbata czarna. Różnica polega na tym, że niezwłocznie po zebraniu liście herbaty zielonej poddawane są działaniu pary wodnej, co zatrzymuje proces utleniania, a liście czarnej herbaty zostawiane są do zwiędnięcia i wstępnego podsuszenia. Najcenniejsza jest wczesnowiosenna herbata dostępna w ograniczonym czasie, szczególnie ta z pierwszego zbioru. Wynika to z tego, że młode, drobne listki dają łagodniejszy napar. Ale i ta z drugiego zbioru bywa znakomita.
Japoński przemysł herbaciany mierzy się od pewnego czasu z dużym wyzwaniem. Wśród Japończyków spada ilość spożywanej herbaty, a dodatkowo japońscy hodowcy, jak większość społeczeństwa, mocno się starzeje. Dlatego wielu hodowców poszukuje nowych odbiorców, na przykład w Europie czy Stanach Zjednoczonych.
Idealny sposób na przygotowanie zielonej herbaty
Nie istnieje jeden uniwersalny sposób parzenia, wszystko zależy od rodzaju herbaty. Do parzenia herbat liściastych używane są ceramiczne czajniczki (jap. kyusu) z ceramicznym lub metalowym filtrem. Herbatę należy parzyć miękką wodą, koniecznie o temperaturze dopasowanej do rodzaju liści. Liście jej są delikatne, dlatego do parzenia zielonej herbaty nie używamy wrzątku. Typowe naczynia używane do podawania herbaty to między innymi ceramiczna czarka czy niewielki kubek.
Sencha, najpopularniejsza zielona herbata w Japonii, powinna być parzona w wodzie o temperaturze około 70-80°C przez około minutę, czasem krócej. Dobrej jakości sencha ma lekko zielony lub żółtawo zielony kolor, i wyraźny aromat świeżej trawy czy owoców. W smaku można wyczuć delikatną słodycz i morskie nuty.
Gyokuro, uważana za jedną z najwyższej jakości zielonych herbat, jest herbatą z wczesnego zbioru parzoną w niższej temperaturze (około 50-60°C) przez dłuższy czas, co nadaje jej słodyczy oraz wyraźnie wyczuwalny smak umami. Jej smak czasami przywodzi nawet na myśl delikatny bulion.
Ceremonia herbaciana
Ceremonia herbaciana, znana jako chanoyu lub sadō, to rytuał, który obejmuje przygotowanie i spożywanie herbaty matcha. Matcha to sproszkowana zielona herbata o intensywnym smaku i głębokim zielonym kolorze. Ceremonia herbaciana jest hołdem dla prostoty i harmonii, a każdy jej element – od wyboru naczyń po sposób mieszania herbaty – jest przemyślany i pełen symboliki.
Kluczowe są cztery słowa: wa (harmonia), kei (szacunek), sei (czystość) i jaku (spokój). Przygotowanie herbaty odbywa się w specjalnym pawilonie herbacianym, zwanym chashitsu, który jest zazwyczaj otoczony ogrodem. Wchodząc do chashitsu, uczestnicy zostawiają za sobą codzienne troski i wchodzą w stan medytacji i kontemplacji.
Do przygotowania tej herbaty liście zmielona cha jest przygotowywana w specjalny sposób. Liście herbaty są mielone na drobny proszek, który następnie jest mieszany z gorącą wodą za pomocą bambusowej trzepaczki, zwanej chasen. Powstała herbata jest gęsta i kremowa, z charakterystyczną pianką na powierzchni. Tradycyjnie pije się ją bez dodatków, chociaż obecnie można dostać herbatę matcha w wersjach bardziej urozmaiconych, na przykład latte.
Właściwości zdrowotne zielonej herbaty
Zielona herbata jest ceniona nie tylko za swój wyjątkowy smak i rytuały z nią związane, ale także za liczne korzyści zdrowotne.
Układ odpornościowy
Liście zielonej herbaty są bogate w przeciwutleniacze, zwane katechinami, które pomagają zwalczać wolne rodniki. Dzięki temu regularne picie zielonej herbaty może wspierać układ odpornościowy, zmniejszać ryzyko chorób serca i chronić przed niektórymi rodzajami raka.
Koncentracja i redukcja stresu
Jednym z głównych składników zielonej herbaty jest EGCG (galusan epigallokatechiny), który ma silne właściwości przeciwnowotworowe i przeciwzapalne. Zielona herbata pomaga także w poprawie funkcji mózgu dzięki zawartości kofeiny i L-teaniny, które razem wspierają koncentrację i redukują stres. Ponadto, regularne spożywanie zielonej herbaty może przyczynić się do poprawy metabolizmu.
Detoksykacja
Zielona herbata jest również znana z właściwości detoksykacyjnych. Pomaga w usuwaniu toksyn z organizmu, wspomaga pracę wątroby i poprawia trawienie. Dzięki temu, picie zielonej herbaty może przynieść ulgę osobom cierpiącym na problemy żołądkowe i wspomagać ogólne samopoczucie.
Klekotki – miejsce dla miłośników japońskiej zielonej herbaty
Jeśli chcesz zanurzyć się w świat japońskiej herbaty, Klekotki SPA & Resort są idealnym miejscem, w którym czuć ducha Japonii. Codziennie można tu skosztować autentycznej zielonej herbaty przygotowanej w tradycyjny sposób i poczuć jej aromat. W Klekotkach odbywają się także specjalne wydarzenia, takie jak Japoński Weekend, który ma miejsce dwa razy do roku.
Podczas tych wydarzeń można nie tylko delektować się japońską herbatą, ale także uczestniczyć w warsztatach i pokazach ceremonii herbacianej, poznając wszystkie jej tajniki. Wszystko to w bardzo japońskim klimacie i otoczeniu pięknej przyrody, co sprzyja relaksowi i medytacji.
Dobra herbata to zawsze znakomity pretekst do podróży i do spotkań z ludźmi. Herbata zielona czy herbata czarna - tak naprawdę nie ma raczej większego znaczenia. Cha po prostu zbliża ludzi.
